Jazz, meer dan muziek #2: John Coltrane, indrukwekkend, ontroerend spel

John Coltrane, geboren op 23 september 1926, was één van de beste al dan niet de beste
tenorsaxofonisten ooit. In z'n veel te korte leven heeft hij een immens oeuvre achtergelaten. Een muzikaal voorbeeld voor velen. En iemand die met z'n muziek ontzettend veel mensen, waaronder ik, keer op keer laat genieten.

Coltrane begon al op zeer jonge leeftijd te spelen in de bands van onder andere Dizzy Gillespie, Johnny Hodges en Eddie Vinson. Zo kreeg hij al zeer snel naam onder het publiek. Zijn echte succes begint echter pas als de tenorsaxofonist in het kwintet van Miles Davis start. In de jaren dat hij bij Davis speelde kon hij zich van z'n beste kant laten zien en langzaam maar zeker nam hij z'n eerste platen op, op wisselende labels. In 1957 nam hij 'Blue Train' op voor het legendarische Blue Note label. Coltrane ging steeds meer en meer onder de grote bebopartiesten horen.

Coltrane is in 1959 te horen op het baanbrekende album 'Kind of Blue' van Miles Davis ook kwam  hij begin 1960 met 'Giant Steps' op het Atlantic label, wat z'n definitieve doorbrak betekende. 'Giant Steps' was daarbij ook z'n afscheid aan de bebop.











Davis ontslaat hem meerdere keren door Coltranes hardnekkige heroïne verslaving en nam hem een aantal keren terug aan. Hij tolereerde Coltranes wisselende gezondheidstoestand echter niet en na 1960 gaat Coltrane definitief solo.

In 1961 brengt hij 'My Favorite Things' uit. Een mix tussen bebop en modale jazz. Het titelnummer van het album is een arrangement op een nummer uit 'The Sound of Music'. Hoe Coltrane van zo'n musicalnummer een ware jazzklassieker weet te maken, is zeer indrukwekkend en laat het muzikale talent van Coltrane maar weer eens zien.









In de jaren hierna brengt hij, al dan niet met z'n kwartet, nog een aantal zeer verfijnde en
indrukwekkende albums uit. Waaronder: 'Olé Coltrane' en 'Lush Life'. In 1963 komt hij met zijn kwartet met 'Ballads' op het Impulse label. 'Ballads' bevat, zoals de titel al doet vermoeden, alleen maar jazzballads. Misschien muzikaal gezien niet z'n beste of meest verbluffende album, maar voor mij zeker een favoriet. Het gevoel wat Coltrane in z'n spel legt is ongelooflijk mooi. Je voelt wat Coltrane op dat moment voelde. Iedere noot raakt. En de drie overige leden van het kwartet weten goed in te spelen op het spel van Coltrane. Soms op de voorgrond, soms op de achtergrond om Coltrane de ruimte te geven.  Voor mij echt een topper.



In 1964 komt John Coltrane met iets wat nog nooit eerder in de jazzwereld vertoont is. Het
conceptalbum 'A Love Supreme'. Een album wat Coltrane ziet als een eerbetoon aan God en wat voor een groot deel rust op improvisatie net als 'Kind of Blue'. De muziek valt echter totaal niet te vergelijken met 'Kind of Blue'; het is een heel ander concept in de jazz. Het overstijgt bebop en cooljazz, dit is een totaal andere divisie. Toch is dit album niet voor ieder moment geschikt. Er is een hoop geluid op te horen, geen album om rustig te luisteren voor het slapengaan dus. Je moet klaarwakker te zijn om optimaal te genieten van wat er te horen is. Want ieder detail, hoe klein het ook mag zijn, voegt iets speciaals toen aan het totaalplaatje van dit meesterwerk.



In de jaren na 'A Love Supreme' komt hij met nog een aantal zeer goede albums. Waaronder 'Ascension'. Wat verder borduurt op de vrije improvisatie stijl van 'A Love Supreme'. Het zelfs nog een stapje verder brengt; het lijkt alsof alle regels achterwege worden gelaten. Hij speelt zelfs nog voor een zeer korte tijd met z'n vrouw Alice Coltrane als pianist.

Op 17 juli 1967 slaat echter het noodlot toe, de langdurige heroïne en alcoholverslaving van John Coltrane eisen hun tol. Hij overleed op ruim veertigjarige leeftijd. Het is bijna onbegrijpelijk hoe Coltrane in zo'n korte tijd zoveel prachtige muziek heeft opgenomen. In z'n korte leven heeft hij meer voor de jazz en muziek in het algemeen betekent dan vele anderen. Een man die ten onder ging aan z'n eigen talent. Juist doordat hij zo'n immens talent had, was hij gevoelig voor verdovende middelen. Een manier voor hem om rust te vinden in de chaos.

Na z'n dood blijft de stempel die hij op de jazzmuziek heeft achtergelaten enorm. Een muzikaal voorbeeld voor velen. Het spel van Coltrane was uniek, verfijnd. Spel om van te genieten, soms van omvergeblazen te worden en soms ontroerd door te worden...