Jazz, meer dan muziek #1: Miles Davis, de man die de jazz veranderde, de jaren 40 tot 1960

Als je aan mij vraagt wat de jazzmuziek voor me betekent kan ik er makkelijk uren over doen om een antwoord te geven. Jazz is voor mij zoveel, het is meer dan muziek, het is meer dan liefde voor een genre. Jazz is niet te vatten. Jazz is meer een woord voor een ongelooflijk grote verzameling van genres en daar weer subgenres van. Bebop, Hardbop, Post-Bop, Cooljazz, Bossa Nova, West Coast Jazz, Fusion, Funkjazz, Swing, Bigband, Modale Jazz. En dan heb ik nog maar een klein deel van alle stromingen in de jazz gehad. Omdat jazz zo ontzettend veel voor me betekent en ik er vrijwel dagelijks naar luister, wil ik een serie starten op dit blog volledig gewijd aan dit genre. In ieder deel van deze serie zal ik een artiest bespreken. Ik begin met Miles Davis, door velen de grootste genoemd. Of dat waar is kun je uren over speculeren, het staat echter vat dat hij de jazz veranderde. Zelfs een hele nieuw richting begon.

Miles Davis, geboren op 26 mei 1926, begon in de band van Charlie Parker, een man om een een heel
ander stuk over te schrijven. Charlie Parker was toen de grootste, stond aan de wieg van de bebop en heeft ontzettend veel jong talent aan de wereld laten zien. Een ander talent waar Miles erg tegen opzag was Clark Terry. En ja, Terry was ook trompettist. Davis begon dus eind jaren veertig in de band van Parker. Hij was een echte bebopmuzikant. Het tempo lag hoog, veel akkoorden, een hoop 'herrie'. In 1949 had hij zichzelf bewezen als muzikant en bandlid en kon hij beginnen als soloartiest. Hij werd een zeer vooraanstaand figuur in de jazzwereld. Een meester op z'n instrument. Er is echter ook een keerzijde aan de medaille. Juist doordat hij zoveel speelde in de grootste jazzclubs kwam hij in aanraking met heroïne. Hij ontwikkelde een hardnekkige verslaving, het werd op een gegeven moment zelfs zo erg dat z'n spel achteruit ging.

In 1954 leek hij echter alles weer aardig op een rijtje te hebben. Hij richtte het Miles Davis kwintet
op. Hierin speelde onder andere John Coltrane. Met dit kwintet ging hij zich langzaam maar zeker ontwikkelen naar cooljazz. Een tegenreactie op de hardbop. Het spel van cooljazz is over het algemeen rustiger dan dat van bebop en kent minder akkoorden. Cooljazz is dus een mindere aanslag op je gehoor. Dit had albums als 'Birth of the Cool', Round 'Bout Midnight', 'Miles Ahead', een samenwerking met Gil evans, 'Relaxin'' en 'Milestones' tot gevolg. Ook schreef en speelde Davis in 1958 de soundtrack voor de film 'Ascenseur Pour L'echafaud'. Op dit album komt de relaxte, zachte, en mooie klank van de cooljazz echt naar voren.

Nu komen we dan eindelijk uit bij maart 1959 uit. Davis begint met Cannonball Adderley, John Coltrane, Bill Evans, Paul Chambers en Jimmy Cob aan de opnames van 'Kind of Blue. De artiesten krijgen niets meer dan een paar aanwijzingen op papier voorgeschoteld. Davis geloofde in de kracht van het improviseren. Kind of Blue werd op twee dagen opgenomen. Kun je nagaan, twee opnamesessies die een album voortbrachten wat de hele muziek zou veranderen. 'Kind of Blue' heeft de kracht van een groep ongelooflijk getalenteerde, geniale muzikanten bij mekaar brengen. Muzikanten die elkaar haarfijn aanvoelen en perfect op elkaar in kunnen spelen. Het geluid van 'Kind of Blue' ontstond spontaan, bijna toevallig. En dat bijna toeval bracht een meesterwerk voort. Een album waaraan alles klopt. Een album wat bijna perfect is.

Eind 1959 begint hij aan de opnames van 'Sketches of Spain'. Zijn tweede samenwerking met orkestleider Gil Evans. Een album wat dezelfde rust kent als 'Kind of Blue', maar muzikaal gezien een totaal andere richting inslaat. Het album doet z'n titel eer aan; het is een Spaans album. 'Flamenco-jazz', of zoiets. Je zou het bijna geen jazz meer kunnen noemen. Dit album bewijst dan ook hoe ongrijpbaar en divers jazz eigenlijk is. Het gaat van het ene uiterste totaal naar het andere. Het genre bestaat uit eigenlijk alleen maar tegenstellingen.

Na 1960 valt de zo bekende en geweldige groep uit elkaar. Iedereen gaat z'n eigen weg en gaan een glansrijke solocarrière tegemoet. Is het dan over voor het succes van Miles? Nee, in 1964 richtte hij zijn tweede grote kwintet op. In de jaren-70 stort hij zich in de Funkjazz en Fusion en werd hierin even vooraanstaand als in de cooljazz. Een succesvolle muzikale carrière dus voor Miles Davis. Maar hoe succesvol zijn muzikale carrière ook was, zo onsuccesvol was z'n privéleven. Drugs bleven de macht over hem houden, hij had losse handjes, een hobbelig liefdesleven. Een geniale, maar ook een zeer moeilijke man dus. Eén ding staat vast, muziek maken kon hij als geen ander. Davis veranderde niet alleen de jazz, maar ook muziek in het algemeen...

En daarmee komen we aan het eind van deel een van deze serie. Volgende keer zal ik de carrière van John Coltrane bespreken.