(Gevallen) ruiters

Gerenommeerd filosoof en atheïst Daniel C. Dennett overleed op 19 april. Dennett stond voornamelijk bekend als lid van de groep atheïsten, naast Dennett bestaande uit Sam Harris, Richard Dawkins en wijlen Christopher Hitchens, die zich schertsend The Four Horsemen noemden; als verwijzing naar de vier ruiters uit het bijbelboek Openbaringen. 

Een column van Max Pam uit de Volkskrant vermeldt: “Dennett was niet iemand die mensen hun religie misgunde. Bij herlezing van zijn boek De betovering van het geloof viel het mij op hoe mild hij eigenlijk is. Hij wil het geloof en de gelovigen in de eerste plaats begrijpen en is er niet op uit te veroordelen.” Andere leden van The Four Horsemen staan niet per se om hun mildheid bekend. Zo was Christopher Hitchens een gevreesd retorisch opponent, die erom bekend stond zijn opponenten maar al te graag figuurlijk gesproken te slachten en de polemiek niet vreesde, maar liefhad. Al leek zijn hardheid vooral een rol die hij aannam voor de publieke tribune. Volgens predikant Douglas Wilson – met wie Hitchens onder andere de film Collision maakte – was Hitchens immers nooit onbeleefd tegen hem, behoudens op het podium, en waren de twee zelfs bevriend. Een mooie gedachte; in tijden van – hoewel de term zo vaak gebezigd wordt dat hij aan kracht inboet – polarisatie en geborneerde woke-lui in hun echokamers des te meer. De anti-westerse denktrant van woke, tezamen met die van radicale islamieten, was voor Ayaan Hirsi Ali – die zich veelal associeerde met The Four Horsemen – reden om zich, wonder boven wonder, te bekeren tot het christendom. Onder druk wordt alles, zo ook overtuigingen, vloeibaar. 

De andere horseman Richard Dawkins staat ook niet bepaald om zijn mildheid bekend. Zo luidt een uitspraak van hem: ““Don't call people's beliefs a virus, that's like calling people cockroaches. Very offensive and unnecessary” Ok then, “Don’t call cancer a disease. Very offensive to cancer sufferers”? Children indoctrinated with religion are the main sufferers from the mind virus of faith.” Maar zelfs hij noemde zich in een recent interview – oh, de ironie –  "cultureel christen". Op het interview met Dawkins reageerde eerdergenoemde Douglas Wilson – een christen die gelukkig de controverse, debat en polemiek ook niet schuwt – met deze vergelijking: “I like apples, but no orchards.” Een puike uitspraak. Immers, zoals in het Evangelie van Mattheüs staat: “Stel dat de boom goed is, dan is ook zijn vrucht goed; of dat de boom slecht is, dan is ook zijn vrucht slecht. Want aan de vrucht wordt de boom gekend.” Zo verdedigt historicus Tom Holland dat de westerse mores en bijbehorende rechten zoals vrijheid van meningsuiting en godsdienst onlosmakelijk verbonden zijn met het christelijk geloof waar het Westen uit is voortgevloeid. Hoewel het Westen natuurlijk – zoals iedere beschaving – zijn zwarte bladzijden kent, is het grote contrast tussen het westers bewind en bijvoorbeeld het atheïstisch communistisch bewind, of het radicaal islamitisch op z’n minst opvallend te noemen. 

Enfin. Dit alles stemt in ieder geval tot nadenken. Allicht kunnen de overgebleven horsemen meer inspiratie opdoen uit Openbaringen dan enkel hun naam.