Waarom maakt de kunstenaar kunst? To get lost!

Een tijd geleden had ik op mijn studie een soort Zomergasten-interview. Ik had toen onder andere een fragment uit de documentaire Let's get Lost gekozen. Deze documentaire gaat over het laatste jaar van het leven van Chet Baker en relaties die hij had met de drugs en vrouwen en bovenal, uiteraard, de muziek.

Ik heb al menig gesprek gevoerd met deze of gene over hoe het leven van de kunstenaar zich verhoudt tot zijn werk. Het korte antwoord: dat doet het niet, of dat zou in het in ieder geval niet moeten doen. Als het wel het geval is, wordt het werk te 'klein', te particulier. Het wordt een werk waarvan de luisteraar/lezer/kijker alleen maar kan genieten, door het leven van de maker te kennen.
Überhaupt ontgaat me vaak de zin van het bezig zijn met het leven van kunstenaars. Wat doet het er toe dat Bob Dylan een motorongeluk heeft gehad? Wat doet het er toe dat Miles Davis z'n stem verloor toen hij schreeuwde tegen de baas van zijn platenmaatschappij? Ik weet het niet. Het zegt in ieder geval, naar mijn idee, weinig, tot niets over hun werk. Oké, misschien zegt het iets over hoe het werk tot stand is gekomen. Dat kan interessant zijn, maar maakt geen onderdeel uit van hoe het werk nu, op dit moment, is; op zichzelf en in verhouding tot de bewonderaar.
Dat ik geïnteresseerd ben in die futiele details over het leven van Bob Dylan en Miles Davis, is puur toeval en dient geen enkel doel. Wat dat betreft, zou ik me net zo goed bezig kunnen houden met het leven van het zoveelste dertien-in-een-dozijn mens, zonder talent.

En toch, en toch ... Er is iets, zij het iets ongrijpbaars, aan Let's get Lost, en sowieso het leven van Chet Baker, dat me verwondert en raakt. De aftakeling, de verslaving aan drugs en muziek, bijvoorbeeld – en misschien kunnen deze twee voor sommigen niet los van elkaar bestaan, zoals zovelen teloor gingen aan hun talent.

Misschien vat dit de totale dekking van de documentaire: hoe een kunstenaar zich volledig verliest in zijn werk en dat alles, werkelijk alles op het altaar van de kunst geofferd moet en zal worden. Dit past ook weer in het plaatje van hoe Chet Baker en anderen de werkelijkheid proberen te ontvluchten/bezweren door de kunst en de drugs. Iets wat ik tot op zekere hoogte herken, al blijft verslaving in de zin van drank en drugs me gelukkig bespaart.
In het geval van Chet Baker eindige het leven voor en in de kunst met een dodelijke val uit zijn hotelkamer op de Prins Hendrikkade te Amsterdam. Allicht was het zelfmoord, allicht een stom ongeluk, allicht ergens tussenin.

Ter conclusie: waardoor en waarom speelt de jazzmuzikant en dicht de dichter? Vele, vele oorzaken en redenen. Onder ander door de 'zwaarte' van het bestaan en om deze te ontvluchten. (Hoe cliché en over de top dit ook moge klinken.)
'Let's get lost', zou Chet Baker zeggen ...

P.S.

De documentaire leverde, onder andere, dit gedicht op:

Born to be Blue

voor Chet Baker, zijn stem en zijn trompet

De kater na

‘t kennen van

lieflijke dromen;

deze kop die zindert

en zoekt naar bliksem

in de pan; witte wijn

na dagen gevuld

met rood en drank-

zuchten.

Deze dagen

van die en deze

Ziel, gehuld

in groef, na groef
(slok, na slok)

en klank, na klank;

wat leidt u

naar het zoeken:

de wezenlijke

vluchten

van hier;

van hier vandaan!

Zo’n vloek

en een zucht,

door strofes en

trompetgeschal heen.